A CRISE DA SOCIALDEMOCRACIA (II)

 

A caída do muro de Berlín (1989) tivo uns efectos “colaterais” tales que afectou a propia socialdemocracia europea chegando a poñer en cuestión moitos dos seus argumentos políticos e –incluso- ideolóxicos.

Coa caída do muro de Berlín e a subseguinte desfeita –por un derrube absoluto- dos réximes chamados socialistas de Europa do Leste o que quedaba do movemento comunista europeo (Italia, España, Portugal Grecia, Francia....) entrou nunha crise terminal. A confirmación definitiva de que estes réximes que se autoproclamaban socialistas eran auténticas dictaduras que non so mantiñan réximes corruptos e ineficaces senón tamén que “a superioridade do sistema comunista” non era tal senón que o sistema productivo e económico en que se sustentaban era ineficaz, obsoleto e nada competitivo deixou sen argumentos cribles ao movemento comunista europeo.

Pero tamén sucedeu algo inesperado para moitos: non foi so o movemento comunista europeo o que entrou en crise, unha crise terminal como dixen antes, senón que a propia socialdemocracia veuse afectada.

A práctica desaparición dos partidos comunistas aló onde aínda se mantiñan –Grecia, España, Portugal, Italia, Francia...- deixaba o campo da esquerda aberto a socialdemocracia europea que agora aparecía, por primeira vez en décadas, como a única alternativa dende a esquerda aos gobernos liberais e conservadores. Pero.....esa socialdemocracia nunha conxuntura tan favorable para os seus intereses partidarios mostrase con unhas enormes carencias como alternativa de esquerdas.

  Esta socialdemocracia falta de competidores a súa esquerda –que a obrigaban a un pulso permanente e continuado-, que tamén lle alimentaban ideoloxicamente –o anticomunismo- non so se mostra incapaz de recoller a toda ou a maioría do electorado de esquerdas senón que se desliza cara a dereita adoptando posicións moito mais moderadas que tanto se afastan denotadamente do que fora durante décadas o ideario socialdemócrata como da súa base social tradicional –as clases traballadoras- e que a leva, en moitos casos, a un significativo enfrontamento con antigos compañeiros de viaxe: o movemento sindical.

Posicións mais moderadas que intentan xustificar con argumentos ideolóxicos ambiguos e moi pobres: “terceiras vías”, “socialismo reformista”... Posicións mais moderadas que tamén evidenciaron como o “anticomunismo” fora o seu principal argumento ideolóxico e político algo que, sen dúbidas, doulles grandes beneficios ao facer mais fácil o seu acceso ao goberno –como mal menor pois eran un muro contra o perigo comunista: a alternancia como sistema político que, de ningures, cuestiona ao sistema capitalista-. Os casos alemán (SPD), italiano (PSI), portugués (PSP) e grego (PASOK) foron paradigmáticos pero tamén son extensibles –con matices- tanto a Francia (PSF) e España (PSOE) como –gardando as notables diferencias- Gran Bretaña (LP) quen chegaría, incluso, a presentarse a si mesma como pioneira da “modernización” da vella socialdemocracia.

Os sucesivos pasos polo goberno dos seus respectivos países mostraron como a maioría dos partidos socialdemócratas deixaran de seren unha alternativa de cambio aos partidos conservadores e liberais para converterse en alternativas de goberno que, nembargantes, contribuíron a consolidar o sistema vixente polo que aparecen como moi afastadas do ideario socialdemócrata tradicional. Comparemos por exemplo –sen de ningures esquecer as diferencias históricas, culturais, políticas, internacionais...- o paso polo goberno –especialmente nas últimas décadas- dos partidos anteriormente citados con o da socialdemocracia nórdica –maiormente a sueca- ou mesmo o do laborismo inglés anterior a revolución thatcheriana.

Diferencias que se reflicten, con moita claridade, tanto en materias de política interior  –emprego, benestar social, igualdade, medio ambiente...- como exterior –loita pola paz, relación con o terceiro mundo, cooperación internacional....-. Como mesmamente no propio funcionamento interno dos partidos –maior burocratización- e a súa relación con a sociedade civil              –especialmente con o movemento sindical-.

Noutros artigos entrarei mais en detalle sobre estes temas sobre os que son necesarias algunhas precisións.

 

Manoel Barbeitos Alcantara