A crise que
actualmente atravesa un núcleo relevante da socialdemocracia europea tivo o seu
despuntar entre os anos oitenta e mediados dos noventa do século pasado. Anos
nos que, como dixen en artigos anteriores, a socialdemocracia estivo presente
na goberno tanto de varios países europeos (Francia, España, Portugal, Grecia,
Italia...) como de relevantes institucións europeas (Comisión Europea..) e
internacionais (FMI, OMC, OTAN...).
Anos estes en que,
a pesares desta presencia socialdemócrata en instancias de enorme poder
político, se fortaleceron as bases da mundialización
neoliberal. O binomio formado por
Margaret Thatcher (Primeira Ministra Británica durante os anos 1979-90) e
Ronald Reagan (Presidente dos Estados Unidos os anos 1981-89) será quen
pilotará a marcha do mundo deica a orde ultraliberal: liberdade de circulación
de capitais, de investimento e de comercio. Unha orde que, hoxe en día, marca a
axenda da Unión Europea.
Fronte a esta
ofensiva neoliberal a socialdemocracia gobernante durante eses anos –tampouco
con posterioridade- non foi quen de defender con firmeza e consistencia, nun
marco internacional, os principios socialdemócratas de crecemento económico e benestar social, solidariedade e cooperación internacional, loita pola paz e a resolución pacífica dos conflictos internacionais,
loita contra a fame no terceiro mundo e
pola defensa do medio ambiente.
Moi pola contra
esta socialdemocracia que, nalgúns casos, iniciara a súa andadura gobernamental
con un forte impulso de cambio reformista: PSF en Francia (1981), PSOE en
España (1982), PSP en Portugal (1983), PASOK en Grecia (1981) .... foi, pouco a
pouco pero sen pausa virando deica posicións políticas e programáticas mais
próximas ao neoliberalismo. Se a nivel interno alternaron unha política liberal
no económico con outra moderadamente reformista no social, a nivel internacional iríanse apuntando cada
vez mais claramente a orde internacional establecida –liderada polos FMI, OMC,
BM e OTAN- que era claramente, e segue sendo, unha orde neoliberal. Un
aliñamento que, sen dúbidas, supuxo un xiro radical con os históricos
principios socialdemócratas e que levou a que esta socialdemocracia fora agora
nomeada como socioliberalismo –ou socialismo liberal- incluso por moitos dos
seus membros.
En calquera caso,
e a pesares dos innegables diferencias entre países, a socialdemocracia europea
foi perdendo progresivamente a súa clásica e histórica identidade –reflectida
nos principios anteriormente subliñados-, rompendo vínculos internacionais –que
tivo a súa materialización mais significativa na práctica desaparición da
Internacional Socialista- o que provocou un crecente aloxamento das súas bases
sociais tradicionais –basicamente dos sindicatos- e unha perda de apoio social que rematarían coa
perda do poder político.
Perda do poder
–saídas do goberno- que, en moitos casos, trouxeron aparelladas perdas de
identidade e crises, mais ou menos, profundas dos partidos socialdemócratas
(mais profundas nos países periféricos: Portugal, España, Italia e Grecia, pero
sen que o resto –Gran Bretaña, Alemana, Francia, Holanda...- fora quen de
evitalas).
A
socialdemocracia que xurde a continuación –nos primeiros anos do presente
século XXI- aparece publicamente, así se presentará ela mesma, como diferente
da anterior, “mais moderna e acorde aos novos tempos”. Maiormente identificada coa chamada “terceira vía” –unha mestura difusa e
pouco coherente de principios liberais con moderados criterios
socialdemócratas- que quere, segundo os seus principais ideólogos e lideres
políticos, “modernizar” a vella socialdemocracia, esta nova socialdemocracia
presenta liderados (Blair, Shroeder, Zapatero, Sócrates, Papandreu, ....) con
moita menor presencia política, dende unha perspectiva reformista, con un maior
baleiro ideolóxico, unha maior burocratización e, moi especialmente, con unha
presencia moi cativa no tecido social. Unha socialdemocracia que, tamén,
aparece a nivel internacional como moi atomizada e dispar tal que as veces
parece integrada por forzas políticas coase antagónicas.
Esta
socialdemocracia, circunscrita case exclusivamente aos países da Unión Europea
asiste paralizada, cando non ausente, ao xurdimento noutras rexións do mundo de
forzas políticas autóctonas que se reclaman de esquerdas pero non
socialdemócratas. Forzas políticas que, de xeito destacado en moitos países
latinoamericanos, con maioría de argumentos novos pero tamén recollendo algúns
principios tradicionais da esquerda, logran acceder ao goberno de seu país
(Venezuela, Ecuador, Uruguai, Arxentina....) e poñer en marcha ambiciosos
programas que combinan o crecemento económico con o benestar social, que
rexeitan claramente dos programas neoliberais –liderados polos FMI. OMC e BM
organismos totalmente desprestixiados nestas rexións polos seus firmes
postulados neoliberais e a prol das potencias dominantes- e que apostando por
políticas públicas de forte contido social –loita contra a pobreza e a fame,
universalización da educación e a sanidade, ..- conseguen avances impresionantes
–como ben reflicten os informes do PNUD-
en materia de benestar e desenrolo social. Forzas políticas que poñen e marcha alianzas
internacionais baseadas na solidariedade e no respecto mutuo.
Unha forzas
políticas que, por outra parte, deixan en evidencia a socialdemocracia
“moderna”. Una socialdemocracia que aparece como incapaz de afrontar os retos
que lle presenta a mundialización neoliberal. Incapacidade que poida que remate
por seren a súa “sentencia de morte”
–risco que se presenta maior nos países europeos periféricos- o que sería unha
grande desgracia para toda a esquerda europea.
Manoel Barbeitos
Alcantara
No hay comentarios:
Publicar un comentario