Durante o mandato do
anterior goberno español (M. Rajoy: 2011-2015) tivo lugar un auténtico baldeirado
de competencias e capacidades políticas de goberno das autonomías e os
concellos: unha perda de soberanía autonómica e local maiormente por vía fiscal.
Unha dinámica que puxo en evidencia tanto as enormes insuficiencias e
debilidades do mal chamado Estado das autonomías canto que a autonomía
financeira das comunidades autónomas españolas segue sendo débil agás as que
gozan do réxime foral (X. F. Leiceaga, Santiago Lago P.: “O modelo de
financiamento autonómico dende a perspectiva dos gobernos autónomos”)
Un baldeirado de
competencias e capacidade política que viuse facilitado tanto polas
insuficiencias do propio sistema de financiamento territorial como pola
actuación política do goberno español de xeira (PP). Dende a súa chegada ao
goberno español (novembro 2011) o Partido Popular (PP) ao través do Consello de
Política Fiscal e Financeira (CPFF), tentou de impoñer aos gobernos autonómicos
duras políticas de axuste fiscal descargando nas comunidades autónomas e nos
concellos a maior parte da redución fiscal do conxunto das Administracións
Públicas: o reparto do déficit fixado –dun xeito totalmente arbitrario- polo
goberno estatal (PP) supuxo que se reservara para si mesmo o 70% do marxe
adicional fixado para o conxunto das AP quedando so o 30% para o resto:
autonomías e concellos. O dogma neoliberal de axuste fiscal quedaba así
trasladado as administracións autonómicas e aos concellos.
Se o través do CPFF o
goberno español de xeira (PP) trasladou o dogma neoliberal de axuste fiscal as
administracións autonómicas e os concellos coa regresiva reforma fiscal (2014),
que incrementou de xeito lineal impostos compartidos, facilitou unha aínda
maior desigualdade nos recursos financeiros entre as comunidades autónomas de
réxime común: as comunidades mais ricas (Cataluña, Madrid,..) obtiveron –neste
caso vía transferencias- mais recursos ben por IRPF –mais empregos, salarios
mais altos- ben por IVE –maior consumo- que as menos desenvolvidas (Galiza,
Estremadura, Castela A Mancha) -con salarios mais baixos, menos empregos, menor
consumo … menores ingresos fiscais- coadxuvando así a crear maiores
desigualdades no financiamento autonómico.
Cabe destacar o
comportamento que, en materia de financiamento autonómico e durante todos estes
anos, tivo o actual presidente da Xunta de Galiza (A. Núñez Feijoo). Se no seo
do CPFF foi un dos baluartes e adaís das propostas do Ministerio de Facenda
amosando un apoio incondicional ao goberno central de xeira (PP) a pesares dos
prexuízos financeiros e políticos que supoñía para Galiza o arbitrario e duro
reparto do déficit. Tampouco foi quen de utilizalas competencias autonómicas en
materia fiscal -como fixeron outras comunidades autónomas, Cataluña, Asturias, Andalucía
… quen utilizaron as posibilidades que aquelas lle permiten, como por caso o
xestión do tramo autonómico do IRPF, para incrementar os ingresos fiscais- na
procura dun maior equilibrio entre o que pagan e o que reciben os cidadáns. Unha
postura xustificada (A. Núñez Feijoo) co argumento de que as finanzas galegas
están sobradas de solvencia financeira e de equilibrios orzamentarios “aínda
que a realidade e as contas autonómicas digan o contrario” (Xaquín A. Corbacho:
“O espazo fiscal propio das Administracións”). Algo que calquera pode comprobar
revisando os Informes da Conta Xeral da Administración da Xunta de Galiza
elaborados polo Consello de Contas.
Un sistema de
financiamento autonómico que sigue precisando dunha fonda revisión ou reforma.
Unha reforma que necesariamente ten que
contemplar que as autonomías –como por caso Galiza- precisan dun
espazo fiscal propio. “O espazo fiscal propio configúrase a traveso da
capacidade normativa que teñen os gobernos respectivos para establecer, eliminar,
modificar e xestionar os seus tributos. Este permite aplicar políticas
tributarias distintas, deseñar patróns alternativos de cargas fiscais, así como
cuantificar a apartación financeira que realizan os cidadáns polos servizos
públicos que reciben. Todo elo é imprescindible para a convivencia e a
política” (Xaquín A. Corbacho: “O espazo fiscal ….”). Tan imprescindible como
incorporar, de xeito efectivo, ao financiamento autonómico español os
principios do federalismo fiscal: suficiencia, autonomía, solidariedade,
coordinación, transparencia, etc. Tan necesario como “mellorala percepción da
responsabilidade tributaria” (X. F. Leiceaga, Santiago Lago P.: “O modelo de
financiamento …).
Manoel Barbeitos Alcántara
(*): Este texto forma parte dun artigo más
amplo que saíu en PRAZA PÚBLICA dixital: “O baldeirado do estado das
autonomías” con data 25 de xaneiro.
No hay comentarios:
Publicar un comentario