Volvendo aos problemas estructurais da economía española que explican, en parte, as súas dificultades, compre lembrar que a pesares do crecemento que experimentara durante a derradeira fase expansiva aqueles non puideron ocultarse senón que incluso se acentuaron: un grande e crecente déficit da balanza de pagos, unha grande regresividade da política fiscal e un modelo de relacións laborais precario e de baixos salarios.
Un déficit da
balanza de pagos que, acentuado pola entrada no euro, deriva de seren unha
economía pouco productiva –ladrillo e turismo-, que xera escaso valor engadido
pero moi especulativa.
Unha
regresividade da política fiscal reflectida tanto na baixa presión fiscal como
na súa centralizade nas rendas do traballo mentres as rendas de capital son as
grandes beneficiadas e as que presentan un maior nivel de fraude.
Un modelo de
relacións laborais que coñece numerosas reformas pero que todas camiñan na
dirección de precarizar os empregos e reducir a negociación colectiva para
baixalos salarios e facilitalos despedimentos.
Tres grandes
desequilibrios macroeconómicos que son reflexo do ENORME poder de clase
–económico, político e mediatice- da elite financiera-immobiliaria española
durante moitas décadas.
Un enorme poder
que explica o modelo de crecemento económico español habido na fase expansiva
última: un modelo de crecemento que alimentado polos sucesivos gobernos de
Aznar-Rato (PP) e Zapatero-Solbes (PSOE) tivo na expansión das burbullas
inmobiliaria e crediticia os principais motores. Unha xuntanza de bruxas
inmobiliaria non so de vivendas privadas senón tamén de infraestructuras
faraónicas –autopistas, autovías, aeroportos, parques temáticos, cidades da
cultura.....- e unha borracheira crediticia
–créditos sen limite, a moi baixo xuro, sen
apeas garantías.....- que se transformaron en burbullas que, como pasa sempre,
terminaron por estoupar e deixar ao descuberto tanto unha enorme débeda privada
como un desemprego que se dispara deica valores nunca coñecidos.
Deste xeito a
economía española xuntou aos problemas estructurais xa reflectidos
–desequilibrio na balanza de pagos, regresividade na política fiscal e
precariedade nas relacións laborais- dous novos e decisivos problemas –unha
enorme débeda privada e un desemprego intenso- que paralizaron a demanda e frearon
o crecemento económico.
Unha débeda
privada maiormente dos bancos e as empresas inmobiliarias pero tamén de moitas
empresas privadas e familias. Compre subliñar debidamente este punto polo que
logo veremos: cando estopou a crise o problema da débeda en España era un
problema de débeda privada maiormente contraída polos bancos e as empresas
inmobiliarias na súa tolemia constructora. Naqueles momentos nin ó déficit
público –a pesares da reflectida regresividade da política fiscal- nin a débeda
pública eran problemas relevantes.
Unha débeda
privada que a banca española ten contraída con a banca europea –pilotada polas
bancas francesa e alemana- e anglosaxona –estadounidense maiormente-. Para financiar o
burbulla inmobiliaria a banca española, falta de liquidez suficiente, acudiu
maiormente ao mercado interbancario percibindo enormes transferencias de sumas,
a xeito de créditos baratos e brandos por parte da banca europea e anglosaxona:
créditos que aínda que foran concedidos con “xenerosidade” pasaron a formar
parte do pasivo da banca española por seren unha débeda con a banca
internacional. Un endebedamento que si en época de bonanza e cando os prezos
dos activos inmobiliarios se multiplicaban inmediatamente non parecía excesiva
nin problemática con o estoupido da crise pasou a seren un fardo moi pesado e
unha obriga de difícil cumprimento. Unha obriga que colocou a banca española
–bancos e caixas- con problemas non so de liquidez senón tamén –o que resulta
mais grave- de insolvencia. Problemas
que ao tempo explican a parálise do crédito bancario.
Unha débeda
(privada) que a banca española, con o apoio da banca internacional, puxa por
que se transforme en débeda pública. Un
intento que, grazas as sucesivas medidas dos gobernos españois (PSOE e PP) vai
camiño de ter éxito xa que estes van asumindo a débeda privada. Medidas que non
son mais que un reflexo dese enorme poder de clase do que falaba anteriormente:
mentres que se recorta de xeito drástico e irracional o gasto público destinado as funcións sociais
e de benestar -que benefician especialmente as cidadáns de rendas medias e
baixas- se multiplican as axudas públicas e os beneficios fiscais a elite
financiera-immobiliaria que deste xeito consegue que a súa débeda (privada)
pase a seren asumida polo goberno español transformándose en débeda pública –de
tódolos españois-.
Un enorme poder
de clase que tamén ten o seu reflexo no comportamento da troica (FMI, BCE e CE) algo do que falarei mais adiante.
Nembargantes quero subliñar agora que se equivoca quen pense que a troica está prexudicando –tamén- aos
intereses dos españois de rendas altas. De ningunha das maneiras: os axustes
que esixe a troica benefician, en primeiro lugar, as clases de rendas altas
españolas, lideradas pola elite financiera-inmobiliaria que ten os mesmos
intereses que a homóloga europea.
Un enorme poder
de clase que tivo e ten o seu reflexo na realidade do mercado laboral
español. Un mercado laboral
caracterizado pola súa “mala calidade” -baixos salarios, alta temporalidade,
elevada sinistrabilidade, grande inseguridade pola facilidade para o
despedimento, elevada porcentaxe de traballadores pobres....- que fai que nas
fases recesivas o desemprego en España se dispare ata cotas elevadísimas e se
transforme nun problema macroeconómico de primeira magnitude como estamos vendo
na actualidade.
Con o estoupido
da crise en España o desemprego e a débeda privada pasaron a seren os problemas
macroeconómicos mais relevantes xa que a súa extensión e amplitude paralizaron
–e seguen paralizando- a demanda e,
conseguintemente, frean o crecemento económico.
Por este motivo,
e como explicarei en sucesivos escritos, votarlle a culpa ao déficit e a débeda
públicos da crise económica non so é un tremendo erro senón que é desviar a
atención sobre os problemas reais da economía española. Se o déficit e a débeda
públicos medran é como consecuencia tanto da recesión económica como dos
problemas estructurais da economía española que describía ao principio deste comentario.
Problemas
estructurais que, por outra parte, as políticas de duro axuste fiscal
implementadas polos sucesivos gobernos españois (PSOE, PP) non fan mais que
intensificar ao tempo que afunden á economía española na recesión sen que
consigan reducir o déficit e a débeda públicos senón todo o contrario.
Manoel Barbeitos Alcántara
1 comentario:
Un pequeño apunte, la transformación de deuda privada en deuda pública ya está muy avanzada, como ejemplo de Inmobiliaria Martinsa aCaixa Galicia y de esta al FROB que pagamos todos.
Publicar un comentario