Fai xa algunhas meses varios medios de comunicación recollían unha noticia
financeira de transcendencia histórica que, sorpresivamente, non provocou a
debate que se merece: a creación, por iniciativa china, do Banco Asiático de
Investimento e Infraestructuras (AIIB). Un organismo financeiro co que China da
un paso mais –e moi relevante- na su inequívoca intención de ocupar un lugar de
hexemonía na actual economía-mundo capitalista. A aceptación que está tendo
este banco da claras mostras da súa importancia: ao día de hoxe adheríronse
tanto estados europeos relevantes,
practicamente todos os da eurozona –Alamana, Francia, Países Baixos, España-,
amais de Gran Bretaña como membros do grupo dos chamados BRICS –Brasil, Rusia,
India e Sudáfrica-, e outros estados tamén significativos –Australia, Corea do
Sur, Israel-. Con un capital inicial de 100.000 millóns de dólares e o seu
centro en Shanghai o AIIB ven, sen xénero de dúbidas, a cuestionar con firmeza
a actual orde financeira internacional base da presente mundialización
neoliberal.
Lembremos que a economía-mundo actual apóiase, dende a II Guerra Mundial,
no liderado ata agora incontestable dos Estados Unidos. Un liderado maiormente baseado
nunha hexemonía militar practicamente incontestable pero tamén nun grande poderío
financeiro e nunha preferencia do dólar como divisa internacional. Un liderado
que, a nivel financeiro, conta co soporte tanto do Fondo Monetario
Internacional (FMI) como do Banco Mundial (BM).
Estados Unidos foi durante a segunda metade do século XX a potencia
económica hexemónica, a que dominou o mundo impoñendo os seus intereses
comerciais e as súas receitas económicas tanto ao través do FMI e o BM como da
propia OMC (Organización Mundial de Comercio). Pero esta situación cambiou
especialmente a partires da administración Reagan –anos oitenta-: fronte ao que
se puidera pensar esta administración foi, en mais dun sentido, un auténtico
desastre para os Estados Unidos. O enorme endebedamento –público e privado- en
que esta administración meteu aos Estados Unidos –familias, empresas, estado- ao tempo que o
aparato produtivo debilitábase fronte a forte competencia exterior –China,
Alamana- facilitou que a súa condición de potencia mundial hexemónica fora
apoiándose cada vez mais no seu enorme poderío militar e na conservación do
dólar como divisa internacional por excelencia e non na súa capacidade
produtiva i económica.
E mentres isto sucedía o mundo observaba como emerxía cunha enorme forza
produtiva e comercial unha nova potencia: China. Unha nova potencia que, hoxe
por hoxe, é a primeira potencia económica mundial ao representar o 16,5% do PIB
mundial e converterse, na práctica, na “fabrica do mundo”. Unha potencia que consciente
do seu crecente poderío, e tamén farta do control absoluto que os Estados
Unidos teñen sobre organismos financeiros como o FMI, crea agora o AIIB (Banco Asiático de
Investimento e Infraestruturas) que se converte así nun competidor directo do
citado FMI (Fondo Monetario Internacional). Si agora lembramos que China xa creara anos antes (exactamente no
1994) o Banco de Desenrolo de China e que os estados chamados BRICS (Brasil,
Rusia, India, a propia China e Sudáfrica) crearon a ano pasado o NDB BRICS
(Novo Banco de Desenrolo BRICS) e que ámbolos dous aparecen como fortes e
directos competidores do BM (Banco Mundial) entenderemos que na actual fase de
mundialización da economía-mundo capitalista en que a actividade financeira é a
que domina a economía a batalla pola hexemonía está en pleno apoxeo e con tódalas
perspectivas de que, cando menos no campo industrial e financeiro, os cambios
de dirección son imparables. Uns cambios que cuestionan claramente a anterior
hexemonía estadounidense, algo do que a propia administración Obama parece cada
vez mais consciente.
Uns cambios que poden rematar afectando a propia divisa mundial -o dólar- e
o seu papel nos intercambios internacionais. Por un lado está o asunto das
enormes reservas en dólares que os chinos teñen no seu poder: case 4 billóns de
dólares. Unha situación que fai que, hoxe por hoxe, a fortaleza do dólar estea
un pouco nas mans dos chinos: é fácil pensar que lle pasaría a esta divisa se
China –cousa que non vai faceren polo seu propio interese- pon no mercado todas
a unha parte importante desas reservas. Polo outro están os propios intereses
comerciais e monetarios de China: uns intereses que coinciden cos intereses dunha
potencia hexemónica e que pasan por tratar de impoñer a súa propia divisa,
neste caso o yuan. E totalmente lóxico que unha tal potencia financeira –con un
volume de reservas tan enorme preparadas para seren investidas noutros estados-
e comercial –con 3 billóns de euros que suman os seus intercambios comerciais
China é, hoxe por hoxe, a primeira potencial comercial do mundo- queira impoñer a súa propia moeda. E así o está
facendo China con un cada vez mais grande forte volume de investimentos,
créditos, vendas e compras internacionais realizados en yuans e en cada vez mais estados (África,
Latinoamérica…).
Unha dinámica que parece, a primeira vista, imparable e que de seguir por
este camiño converterá a China na primeira potencia mundial e nivel financeiro
cando xa o é a nivel comercial e industrial.
Velaí as bases da economia-mundo capitalista de hoxe en día que poden, a
pesares do inmenso poderío militar dos Estados Unidos, sinalar o comezo dunha
nova orde mundial. Unha nova orde mundial na que Europa –e mais en concreto a
Unión Europea- ocupa un lugar cada vez mais secundario, de cuase-periferia
entre os dous colosos. Haberá, algún día, que darlle as grazas por elo a
“troica” e a Alamana.
Queda por subliñar que cada vez que se produzo un cambio desta natureza na
economía-mundo capitalista houbo por medio terribles guerras -a guerra dos 100
anos, as guerras napoleónicas e a I e II guerras mundiais-. Esperemos que esta
vez non sexa así pero non debemos descartar esta opción mentres a primeira
potencia militar a nivel mundial sega
pensando que é a forza quen domina o mundo e, mais en concreto, que é a forza
militar quen debe dominar a política exterior.
Manoel Barbeitos Alcántara
No hay comentarios:
Publicar un comentario